| Sažetak | Adolescencija je osjetljivo razdoblje razvoja mladih te ih kao takvo čini podložnima donošenju rizičnijih odluka i razvoju problematičnog ponašanja. Problematično korištenje pornografije može nastati uslijed nemogućnosti kontrole korištenja pornografije, a postoje razni rizični i zaštitni faktori za isto. Kako bi se doprinijelo razumijevanju ovog ponašanja, cilj provedenog istraživanja bio je ispitati odnos socijalne i emocionalne usamljenosti, traženja uzbuđenja, religioznosti, općih psihopatoloških teškoća i rizičnog seksualnog ponašanja s problematičnim korištenjem pornografije kod adolescenata. U istraživanju je sudjelovalo 322 adolescenata prosječne dobi od 18 godina (M=18,44, SD=1,87, 50,9% muškaraca). Uzorak u istraživanju se sastojao od 201 (62,4%) srednjih i 121 (37,6%) kasnih adolescenata. Sudionici su ispunili upitnik socio-demografskih podataka, Skalu socijalne i emocionalne usamljenosti (Ćubela Adorić, 2004), Skalu traženja uzbuđenja (SSS - forma V, Zuckerman i sur., 1978; prema Veočić, 2017), Upitnik seksualno rizičnog ponašanja (Sinković i sur., 2012; prema Buovac i Vidaković, 2019), Skalu kompulzivnog korištenja pornografije (eng. Compulsive Pornography Consumption scale) (Noor i sur., 2014.; prema Štulhofer i sur., 2020), Upitnik za ispitivanje općih psihopatoloških teškoća kod mladih (CORE-YP, eng. Clinical Outcomes in Routine Evaluation-Young People) (Marinković i sur., 2008) i Kratku ljestvicu religioznosti (Bezinović i sur., 2004). Rezultati su pokazali da postoji razlika u problematičnom korištenju pornografije između muškaraca i žena, gdje su muškarci ti koji pokazuju problematičnije korištenje pornografije. Nije utvrđena razlika u korištenju s obzirom na dob (srednji/kasni adolescenti) i status veze (nisu u vezi/neka vrsta veze). Uz to, utvrđena je pozitivna povezanost problematičnog korištenja pornografije s traženjem uzbuđenja i općim psihopatološkim teškoćama kod muškaraca, kao i s usamljenosti u ljubavi i obitelji i općim psihopatološkim teškoćama kod žena. Nije utvrđena povezanost niti jedne vrste usamljenosti, seksualno rizičnog ponašanja ni religioznosti s problematičnim korištenjem pornografije na poduzorku muškaraca. Također, nije utvrđena povezanost socijalne usamljenosti, traženja uzbuđenja, seksualno rizičnog ponašanja te religioznosti s problematičnim korištenjem pornografije kod ženskih sudionika. Značajnim prediktorom u objašnjenju varijance problematičnog korištenja pornografije kod muškaraca pokazalo se traženje uzbuđenja, dok su kod žena to bile usamljenost u obitelji i u ljubavi. Konačno, kod žena je utvrđena medijatorska uloga usamljenosti u obitelji između općih psihopatoloških teškoća i problematičnog korištenja pornografije. Žene koje doživljavaju više općih psihopatoloških teškoća pokazuju i češće problematično korištenje pornografije, ali posredstvom usamljenosti u obitelji. Navedeni rezultati pomažu u razumijevanju uloge psihopatoloških teškoća, traženja uzbuđenja i usamljenosti u podlozi problematičnog korištenja pornografije kod muškaraca i žena te doprinose razumijevanju istih kod domaće populacije, posebice kod djevojaka o kojima se u vidu ovog ponašanja istražuje rjeđe |
| Sažetak (engleski) | Adolescence is a sensitive period of youth development, making them susceptible to making risky decisions and developing problematic behavior. Problematic pornography use can arise from the inability to control pornography use, and there are various risk and protective factors for it. In order to contribute to the understanding of this behavior, the aim of study was to examine the relationship between social and emotional loneliness, sensation seeking, religiosity, general psychopathological difficulties, and risky sexual behavior with problematic pornography use among adolescents. The study included 322 adolescents with an average age of 18 years (M=18,44, SD=1,87, 50,9% males). The sample in the study consisted of 201 (62,4%) middle and 121 (37,6%) late adolescents. The participants filled out a socio-demographic data questionnaire, the Social and Emotional Loneliness Scale (Ćubela Adorić, 2004), the Sensation Seeking Scale (SSS - form V, Zuckerman et al., 1978; according to Veočić, 2017), the Sexual Risk Behavior Questionnaire (Sinković et al., 2012; according to Buovac and Vidaković, 2019), the Compulsive Pornography Use Scale (Noor et al., 2014; according to Štulhofer et al., 2020), Clinical Outcomes in Routine Evaluation - Young People (CORE-YP) (Marinković et al., 2008) and Short scale of religiosity (Bezinović et al., 2004). The results showed that there is a difference in problematic pornography use between men and women, with men reporting more problematic pornography use. No difference in use was found for the variables of age (middle/late adolescents) and relationship status (single/not single). In addition, a positive correlation was found between the problematic pornography use and sensation seeking and general psychopathological difficulties in men, as well as with loneliness in love and family and general psychopathological difficulties in women. No correlation was found between any type of loneliness, sexually risky behavior, or religiosity with problematic pornography use in men. Also, no correlation was found between social loneliness, sensation seeking, sexually risky behavior, or religiosity with problematic pornography use in female participants. A significant predictor in explaining the variance of problematic pornography use in men was sensation seeking, while in women it was loneliness in the family and in love. Finally, in women, a mediating role of loneliness in the family was found between general psychopathological difficulties and problematic pornography use. Women who experience more general psychopathological difficulties also show more frequent problematic pornography use, but through the mediation of loneliness in the family. The results provided help to understand the role of psychopathological difficulties, sensation seeking and loneliness in the background of problematic pornography use in men and women, and contribute to understanding them in the domestic population, especially in girls, who are less frequently researched in terms of this behavior. |
