Title Prestiti romanzi nei tradizionali canti dalmati: lingua e identita' Title (croatian) Romanske posuđenice u tradicionalnim dalmatinskim pjesmama: jezik i identitet Title (english) Romance Loanwords in Traditional Dalmatian Songs: Language and Identity Author Dora Badžoka Mentor Ivana Škevin (mentor)Committee member Irena Marković (predsjednik povjerenstva)Committee member Valter Tomas (član povjerenstva)Committee member Ivana Škevin (član povjerenstva)Granter University of Zadar Defense date and country 2017-05-31, Croatia Scientific / art field, HUMANISTIC SCIENCES Abstract La lingua è un aspetto molto importante dell′identità culturale e tradizionale. Per secoli Dalmazia era un punto di contatto e mescolanza delle varie culture e perciò ha il patrimonio linguistico molto ricco. Inoltre, l′influsso più grande sul dialetto e la tradizione dalmata era quello italiano. La connessione fra Trieste e Dalmazia ha risultato nella mescolanza delle lingue diverse. Le espressioni italiane sono arrivate principalmente dai dialetti e sono entrate nella lingua verso il contatto quotidiano con la gente dalmata. Un elemento molto importante in questo processo erano le klape. Menzionate per la prima volta nel XIX secolo, le klape consistevano dai gruppi di 5 – 10 uomini che usavano le canzoni come il passatempo. Loro hanno cantato a cappella o usando gli strumenti tradizionali come la chitarra e il mandolino. I temi principali erano la vita quotidiana, l′amore, la morte e il patriottismo. Purtroppo, questo patrimonio musicale era quasi scomparso come risultato della politica linguistica e promozione della lingua standard. Durante gli anni 60 e 70 questo cambia principalmente grazie a diversi festivali come Melodije Jadrana dove i canti tradizionali hanno cominciato a sviluppare di nuovo. Diversi autori come Ljubo Stipišić hanno conservato il dialetto dedicando la sua carriera allo sviluppo delle klape. Oggi, klape sono moderne e molto popolari. Non devono cantare a cappella e possono usare vari strumenti e stili come la musica elettronica. Inoltre, i loro testi sono pieni delle espressioni dalmate d′origine italiana. Questo lavoro si propone d′analizzare la presenza di tali elementi e di trovare la loro origine. In questo modo più di 60 parole sono prese dalle canzoni e analizzate usando i dizionari. Finalmente, la presenza delle parole dialettali d′origine italiana serve come un testimonio che la gente vuole proteggere la loro identità culturale che è fondata sulla realtà linguistica molto complessa.
Abstract (croatian) Jezik je veoma važan dio kulturološkog identiteta i tradicije. Na prostoru Dalmacije kroz povijest su se miješale različite kulture što je kao posljedicu ostavilo veoma bogatu kulturnu i lingvističku baštinu. Ipak, najveći utjecaj na dalmatinski jezik i običaje imala je Italija. Zbog dobre prometne i trgovačke povezanost s Trstom i brojnih povijesnih zbivanja, mnoge talijanske riječi su ušle u dalmatinske dijalekte. Riječi su ponajviše ulazile s talijanskih dijalekata te se usvajale kroz svakodnevni kontakt dvaju kultura. Između ostalog, to lako možemo vidjeti u dalmatinskim tradicionalnim napjevima koji su se očuvali do danas. Veoma veliku važnost za dalmatinsku tradicionalnu glazbu imaju klape i klapske pjesme. Prvi put zabilježene u 19. stoljeću, klape su označavale grupe od 5 do 10 muškaraca koji su se nalazili u slobodno vrijeme te pjevali a cappella ili uz pratnju instrumenata poput mandoline i gitare . Pjesme su pjevane na dijalektu te su često obrađivale teme težačkog života, ljubavi, rastanka, domoljublja i smrti. Nažalost, taj veoma važan dio nacionalnog i regionalnog identiteta pomalo je padao u zaborav zbog jezične politike koja je promovirala standardni jezik kao poželjan, a dijalektalne govore kao jezik niskog prestiža koji priliči ruralnim sredinama. Srećom, u Hrvatskoj se šezdesetih i sedamdesetih pojavljuju festivali poput Melodija Jadrana na kojima se pojavljuju motivi dalmatinske tradicije i dijalektalni izrazi. Nadalje, klape su počele dobivati na popularnosti zahvaljujući autorima poput Ljube Stipišića Delmate koji je obradio preko 200 tradicionalnih dalmatinskih napjeva te posvetio karijeru razvoju klapske pjesme. Upravo su te pjesme popularizirale dalmatinski dijalekt te na taj način očuvale brojne dijalektalne izraze. Danas klapska pjesma postiže sve veću popularnost, te u nešto drugačijem i modernijem obliku koji se umjesto pjevanja a cappella služi različitim stilovima uključujući i elektronsku glazbu prenosi dalmatinski dijalekt. Današnje moderne klape poput klape Cambi i Intrade sadržavaju veoma velik broj dijalektalnih izraza koji veoma često potječu iz talijanskog jezika. Upravo radi toga, dalmatinski dijalekt se afirmirao u novije vrijeme čak i van Dalmacije. U ovom radu su analizirane brojne pjesme Ljube Stipišića, klape Cambi te Intrade. Metodologija lingvističke analize bila je upotreba riječnika u kojima je pronađeno značenje i korijen za više od 60 riječi i izraza. Naposlijetku, opstanak velikog broja dijalektalnog leksika talijanskog korijena u modernim skladbama svakako svjedoči želji za očuvanjem kulturološkog identiteta koji se temelji na lingvistički veoma kompleksnoj stvarnosti tog dijela Hrvatske.
Abstract (english) Language is a very important aspect of a cultural identity and tradition. In dalmatian territory many cultures have mixed through the history which consequently left a rich cultural and linguistic heritage. However, the biggest influence on dalmatian dialect and customs came from Italy. In addition to this, excellent traffic connection between Trieste and Dalmatia resulted in a mixture of two different linguistic systems. Italian lexemes came primarily from dialects through the daily contact between the two cultures. This is also quite obvious in many dalmatian traditional songs which are preserved to this day. Furthermore, klape and their songs left a huge mark on dalmatian tradition. Mentioned for the first time during the 19th century, klape were small groups of 5 to 10 men who gathered during their free time to sing a cappella or using traditional instruments like guitar and mandolin. Songs were performed using a dialect and dealt with themes like life in poverty, love, patriotism and death. Unfortunately, this very important aspect of national and regional identity was nearly forgotten due to language politics which promoted standard variety which was considered to have more prestige. However, during 60s and 70s Croatia hosted many music festivals like Melodije Jadrana which promoted many songs written using dialects. Moreover, klape gained popularity thanks to different authors like Ljubo Stipišić Delmata who popularised over 200 traditionals songs and dedicated his career to the development of klape. Precisely for this reason dalmatian dialect gained popularity. Today, klapska pjesma is considered to be very popular and has changed from its older and more traditional version. This means that it is no longer performed only a cappella, but also using different instruments and even electronic music. Modern klape like Cambi and Intrade have lyrics full of dalmatian dialectal expressions which originate mainly from italian dialects. This works aims to discover these expressions and their origins in the works of Ljubo Stipišić, klapa Cambi and Intrade. The used methodology was searching for both the meaning and the origin of these words within dictionaries. In this way, more than 60 words and expressions have been analysed. Finally, the presence of a large number of dalmatian expressions testifies the strong will of dalmatian people to preserve and protect their own cultural identity which is founded on a very complex linguistic reality.
Keywords
prestiti
varietà croato-ciacavo
veneto
dalmato
italiano
canti dalmati
identità
Keywords (croatian)
posuđenice
čakavski dijalekt
venecijanski
dalmatinski
talijanski
dalmatinske pjesme
identitet
Keywords (english)
loan words
Croatian-čakavo variety
Venetian
Dalmatian
Italian
Dalmatian songs
identity
Language italian URN:NBN urn:nbn:hr:162:764746 Study programme Title: Contemporary Italian Philology (double major) Type of resource Text File origin Born digital Access conditions Access restricted to students and staff of home institution Terms of use Created on 2017-07-24 07:46:26
